VETURI gaaru

My friend Sai Karthik's tribute to Veturi 

For those who have difficulty with the Telugu font can read the article in English font followed by this..

"పొయినోళ్ళు అందరు మంచోళ్ళు, ఉన్నోళ్ళు పొయినోళ్ళ తీపిగురుతులు" ఒకానొక సంధర్భం లొ వేటూరి అన్న మాట, ఎందుకో గుర్తు వచ్చింది. ఆయన గురుంచి చెప్పడానికి నా వయసు, భాషా ప్రావీన్యం, అనుభవం ఏ మూలకు అక్కరకు వస్తాయో తెలియదు కాని, నా మనసులో మాత్రం, భావాలు బయట పడాలని అత్రుతతో ఉన్నాయి.

నేను, ఒక చిన్న సామాన్య భావ కవిని. నాకు స్ఫూర్తి, ఆరాధ్య మూర్తి వేటూరి అని చెప్పడానికి సంకోచించను. ఫ్రతి మనిషికి కొన్ని ఆలోచనలు ఉంటాయి, అవి పద రూపం దాల్చదానికి చెసే ప్రయత్నం కవిత, దాని వానిజ్య రూపం పాట. వేటూరి గరు, ఏ సంధర్భాని నైనా, వర్నించ గల సమర్ధులు. అందుకే సినీ సామ్రాజ్యం లో, మకుటం లెని మహారజు గా వెలుగొందాడు ఆయన.

ఓక పాత్రికేయుడి గా, మొదలైన ఆయన ప్రస్థానం, ప్రజల గుండెల్లొ గూడు కట్టుకునే వరకు సాగింది.ఆయన పాటకి, ప్రజలు బ్రమ్హ రథం పట్టారు. తెలుగు చిత్ర సీమ లో నాయకులు దేవుళ్ళు గా భాసిల్లుతున్న రోజుల్లో కుడా, ఓ పాటల రచయిత, ఇంత ఆదరాభిమానాలు పొందటం, బహుసా, "మనసు కవి " ఆత్రేయ గారి తరువాత, వేటూరి గారేనేమో.

ఓకానొక సంధర్బాన ఆత్రెయ గారు,"ఎడా పెడా రాసేస్తున్నావట, చాలా వేగంగా కూడా రాస్తున్నావట" అని అన్నారు," మీ అంత గొప్ప గా రాయలెనప్పుడు వేగంగా అన్నా రాయాలి కదా గురువుగారు" అని అన్నారట.ఆదే సమయస్ఫుర్తి, ఆయన పాటల్లూ కూడా కనిపిస్తుంది.

ఓక పాటా, రెండు పాటలా, మొత్తం పదివేల పాటలకు ప్రాణం పోయడం, ఏ కవిపుంగవునికీ సాధ్యం ఐంది. ఒక్కో సన్నివేశం, ఒక్కో ధోరని గా ఉండే తెలుగు పాటలు రాయడానికి వివిధ కవులు ఉన్న ఈ కాలం లొ అలా అన్ని సంధర్భాలకు పాటలు రాయగల వేటూరి ఒక్కరే ఉండడం మనకి గర్వ కారణం. శ్రుంగార రసం, రౌద్రం, కరున, భక్తి ఒకాటా అన్ని రసాల మేలవింపు ఆయన కలం నుంచి జాలు వారయి. రాసిన అన్ని పాటల్లూ దాదాపు, ప్రజల గుండెల్లూ నిలిచి పొయెవి రాసారు.

"సీతారామయ్య మనవరాలు" చిత్రం తరువాత, నా పాటల్లో నేనే తెలుగు వెతుక్కో వలసి వచ్చింది అని వేటూరి భాదపడ్డారు. "ధనార్జన మొదలైనా తరువత పాటకు విలువ పడిపోయింది" అని వేదన చెందారు.ఆయన పాత తరనికి కొత్త తరానికి, వారధి అన్నా, మూడు తరాల ప్రతినిధి అని అన్నా, రెండు నిజాలే. ఎన్.టి.ఆర్ నుంది ఎన్.టి.ఆర్ వరకు, క్రిష్న నుండి మహేష్ బాబు వరకు, ఎ.ఎన్.ఆర్ నుంచి సుమంత్ వరకు, చిరంజీవి నుంచి అల్లు అర్జున్ వరకు ఆయన పాతలకు అందరూ నర్తించిన వరె.

అచ్చ తేట తెలుగు కి, తేనెలద్ది చెవుళ్ళో మధురామ్రుతాలు నింపి, ఆయన మాత్రం సుదూర తీరాల కి సాగిపోయారు.  బహుసా, తెలుగు తల్లి తన వడికి చేర్చు కోని జోల పాటా రాయించుకుంటోందేమో. ఆయన ప్రతిభ సామాన్యమైనదా, ఎవరినైనా మెప్పించగలరు. 

గుడి లో దేవుడు ఎక్కడ ఉన్నా గుళ్ళో ఉన్నట్టే, గుండె గుడి లో వేటూరి అంతే.

పైన పొందు పరిచిన అభిప్రాయాలు కేవలం నావే, ఎవరినైనా నొప్పించి ఉంటే క్షమార్హుడుని.ధన్యవాదాలు
----మీ కార్తీక్.

---

For those who can't read Telugu font here is the article in English font

"poyinOLLu andaru manchOLLu, unnOLLu poyinOLLa teepigurutulu" okaanoka sandharbham lo vETUri anna maaTa, endukO gurtu vachchindi. Ayana gurunchi cheppaDaaniki naa vayasu, bhaashaa praavInyam, anubhavam E mUlaku akkaraku vastaayO teliyadu kaani, naa manasulO maatram, bhaavaalu bayaTa paDaalani atrutatO unnaayi.

nEnu, oka chinna saamaanya bhaava kavini. naaku sphoorti, aaraadhya mUrti vETUri ani cheppaDaaniki sankOchinchanu. Prati manishiki konni aalOchanalu unTaayi, avi pada roopam daalchadaaniki chesE prayatnam kavita, daani vaanijya roopam paaTa. vETUri garu, E sandharbhaani nainaa, varnincha gala samardhulu. andukE sinI saamraajyam lO, makuTam leni mahaaraju gaa velugondaaDu aayana.

Oka paatrikEyuDi gaa, modalaina aayana prasthaanam, prajala gunDello gUDu kaTTukunE varaku saagindi.Ayana paaTaki, prajalu bramha ratham paTTaaru. telugu chitra seema lO naayakulu dEvuLLu gaa bhaasillutunna rOjullO kuDaa, O paaTala rachayita, inta Adaraabhimaanaalu pondaTam, bahusaa, "manasu kavi " AtrEya gaari taruvaata, vETUri gaarEnEmO.

Okaanoka sandharbaana Atreya gaaru,"eDaa peDaa raasEstunnaavaTa, chaalaa vEgangaa kUDaa raastunnaavaTa" ani annaaru," mee anta goppa gaa raayalenappuDu vEgangaa annaa raayaali kadaa guruvugaaru" ani annaaraTa.AdE samayasphurti, aayana paaTalloo kUDaa kanipistundi.

Oka paaTaa, renDu paaTalaa, mottam padivEla paaTalaku praaNam pOyaDam, E kavipungavunikee saadhyam aindi. okkO sannivESam, okkO dhOrani gaa unDE telugu paaTalu raayaDaaniki vividha kavulu unna I kaalam lo alaa anni sandharbhaaalaku paaTalu raayagala vETUri okkarE unDaDam manaki garva kaaraNam. Srungaara rasam, roudram, karuna, bhakti okaaTaaa anni rasaala mElavimpu aayana kalam nunchi jaalu vaarayi. raasina anni paaTalloo daadaapu, prajala gunDelloo nilichi poyevi raasaaru.

"seetaaraamayya manavaraalu" chitram taruvaata, naa paaTallO nEnE telugu vetukkO valasi vachchindi ani vETUri bhaadapaDDaaru. "dhanaarjana modalainaa taruvata paaTaku viluva paDipOyindi" ani vEdana chendaaru.Ayana paata taraniki kotta taraaniki, vaaradhi annaa, mooDu taraala pratinidhi ani annaa, renDu nijaalE. en.Ti.aar nundi en.Ti.aar varaku, krishna nunDi mahEsh baabu varaku, e.en.aar nunchi sumant varaku, chiranjeevi nunchi allu arjun varaku aayana paatalaku andarU nartinchina vare.

achcha tETa telugu ki, tEneladdi chevuLLO madhuraamrutaalu nimpi, aayana maatram sudUra teeraala ki saagipOyaaru.  bahusaa, telugu talli tana vaDiki chErchu kOni jOla paaTaa raayinchukunTOndEmO. Ayana pratibha saamaanyamainadaa, evarinainaa meppinchagalaru.

guDi lO dEvuDu ekkaDa unnaa guLLO unnaTTE, gunDe guDi lO vETUri antE.

A Legend called VETURI

"Veturi is the Gulzar of Telugu Cinema.” The previous comment was from my friend who had just listened to the songs of K. Viswanath’s ‘Saagara Sangamam’. The comment had thrown me into opprobrium, I completely objected to his comparison because Veturi is not Gulzar… Veturi is Veturi. Gulzar fits into a different zone of lyricists and comparing Veturi to Gulzar is a sin…

In 1989 Mani Ratnam directed his only Telugu film “Geethanjali” which is one of the best love stories I have ever seen, Mani Ratnam who is not well versed in Telugu had to translate the lyrics written by Veturi Sundararama Murthy in Tamil and from that day Veturi has been Mani Ratnam’s favorite lyricist. Apart from the numerous awards that ‘Geethanjali’ received it is a path breaking film for Telugu Cinema (at least for me…). Probably this is the only Indian film where we find a 2 minute smooch, how did this song pass the censor board without a cut?…The song is beautifully directed and apart from that it’s the lyrics of veturi which did the magic.

om namaha nayana shruthulaku
om namaha hrudaya layalaku om
om namaha adhara jathulaku
om namaha madhura smruthulaku om

The above lines are a perfect example for his classical insight; he mixes the sacred mantra ‘Aum Namah Shivaya’ with the romantic feelings ‘nayana shruthulaku’ which means ‘Speech of the eyes, ‘hrudaya layalaku’ which means ‘Heart Beats’, ‘adhara jathulaku’ which means ‘ Pair of Lips’ and ‘madhura smruthulaku’ which means ‘beautiful thoughts’

And by the way if you don’t know what is om namaha then here is the Wikipedia definition “Namaḥ Śivaya has such power, the mere intonation of these syllables reaps its own reward in salvaging the soul from bondage of the treacherous instinctive mind and the steel bands of a perfected externalized intellect. Namaḥ Śivāya quells the instinct, cuts through the steel bands and turns this intellect within and on itself, to face itself and see its ignorance. Sages declare that mantra is life, that mantra is action, that mantra is love and that the repetition of mantra, japa, bursts forth wisdom from within.”

You can find the rest the lyrics on internet and get them translated to know the beauty of the entire song.

Veturi used simple words and converted them into beautiful expressions to show lust and love between characters. The song ‘Mounamelanoyi’ from ‘Saagara Sangamam’ where he uses…

palike pedavi vonikindi enduko
(Why the lip which talks is shivering?)

vonike pedavi venakaala emito
(What’s behind those shivering lips?)

…………..

ivi edadugulaa valapu madugulaa
(Are these the sacred seven steps or the intimacy of Love?)

kanne eedu vulukulu kantipaapa kaburulu
(..the disturbances and conversations in the young unmarried girl.. )

……………………………

Veturi Sundararama Murthy always repeated that ‘Thakita Thadimi’ & ‘Nadha Vinodham’ from ‘Saagara Sangamam’ as his favorite songs.Those were the days when ‘National Awards’ had respect, I hear many people saying that anyone who have seen the film ‘Maathrudevobhava’ will have tears in their eyes,so is the case with his national award winning song ‘Raalipoye puvva neeku ragaalenduke’

Raalipoye puvva neeku raagalendukey
totamaali nee todu leduley
vaalipoye podda neeku varnalendukey
lokamennado cheekataayele..
neekidi telavaarani reyamma..
kaliki maa chilaka paadaku ninnati nee raagaam

Apart from his romantic style of lyrics he induced passion and rebel in the lyrics. The song ‘Jagada Jagada Jagadam’ from Geethanjali ignites passions .He uses the words very intelligently in the fast paced songs.

…………………………………..
Marala… marala… jananam
Raaneeraa marala… marala maranam
Mingestaam bhughala bhagala garalam
Maa pilupe damarukham
Maa oopiri nippula uppena
Maa oohalu kattula vanthena
Maa debbaku dhikkulu pikkatillipoye…
Ram… pam pam… pam…”

‘Induvadana’ in Challenge

induvadana, kundaradana, mandagamana, madhuravachana, sogasulalana

No one can beat him in the mystique lyrics, he uses various references for single word, and sometimes the lyrics look enigmatic creating a lot of intrigue into the listener.

“Ramachakani Sita” Godavari

I am unable to figure out the exact meaning of the lyrics ….this is what I could understand.I added '?' where i felt ambiguity.

neela gaganaa ghanavichalanaa dharaNijaa Sree ramaNa
(Blue Sky….?????????? ……. The one who rules the earth? ..Lord Rama)

madhura vadanaa naLina nayanaa manavi vinaraa raamaa
(Body as sweet as honey…Eyes as Lotus? … listen to my request my dear Lord Rama)

raama chakkani seetaki aracheta gorinta
(The beautiful Seeta is for Rama.. Gorintaku on Sita’s Palm)

inta chakkani chukkaki inkevaru mogudanta
(For this beautiful star (referring Sita), who is Sita’s Husband..)

raama chakkani seetaki

udata veepuna velu vidichina pudami alludu raamudE
(The one who left his finger prints on squirrel’s back. Son-in-law of Janaka??)

edama chetanu Sivuni villunu ettinaa raamude
(Lifted Lord Shiva’s bow with his left hand is Lord Rama)

ettagalaDaa seeta jadanu taali katte velalo
(Can he lift Sita’s jada (plait) while tying the mangalasutram (taali)…)

raama chakkani seetaki

………………………………………………..
………………………………………………

This evergreen song ‘Maate Mantramu’ from Seethakoka Chiluka

Maate mantramu manase bandhamu..
Ee mamathe ee samathe mangala vaadyamu..
Idhi kalyaanam kamaneeyam jeevitham..
Neeve naalo spandhinchina..
Ee priya layalo sruthi kalise praanamidhe..
Nene neevuga puvvu thaaviga..
Samyogaala sangeethaalu virise velalo..

After K.Vishwanath probably its Sekhar Kammula who has shown the best of Veturi.One of his last songs in the film ‘Leader’

“Yae Sakuni adani judam brathukemo chadarangam, edi adani ravnakashtam, chitilone simantam”

 I was never interested in Telugu Literature, because I have seen it as an extra subject in my school and always made fun of the language but everything changed when I started to listen to the songs of Veturi, I started my own small research on telugu literature and started reading books on telugu literature. In one sentence Veturi Sundararama Murthy made me realize that “Desha bhashalandu telugu lessa”.May his soul rest in peace.

Originally published on Passionforcinema.com